Çalışma ve Uygulama: 7

Adlaştırma  ( ma,me

Birleşik Cümle (dığını,tığını) şimdiki ve geçmiş zaman / cağını,ceğini (gelecek zaman)

Dolaylı Anlatım

Dolaylı Soru

Gereklilik

Şart Kipi

Tekrar Alıştırmaları

 

ADLAŞTIRMA

a-ı-o-u………………ma           Okumak……………okuma     
e-i-ö-ü……………….me           Gitmek……………gitme

                                                                                                                                                      

Özne  -(n) ın -(n) in -(n) un -(n) ün	Fiil	Adlaştırma		İyelik eki	Adlaştırma
					Olumlu	Olumsuz
		Olumlu	Olumsuz
Benim	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-m	Benim konuşMAm	konuşmaMAm
Senin	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-n	Senin konuşMAn	konuşmaMAn
Onun	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-sı	Onun konuşMAsı	konuşmaMAsı
Bizim	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-mız	Bizim konuşMAmız	konuşmaMAmız
Sizin	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-nız	Sizin konuşMAnız	konuşmaMAnız
Onların	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-sı     ları	Onların konuşması Onların konuşMAları	konuşmaMAsı konuşmaMAları
Ali’nin	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-sı	Ali’nin konuşMAsı	konuşmaMAsı
Nur’un	Konuşmak	KonuşMA	KonuşmaMA	-sı	Nur’un konuşMAsı	konuşmaMAsı
Türkiye’nin	Gelişmek	GelişME	GelişmeME	-si	Türkiye’nin gelişMEsi	gelişmeMEsi
Evin	Temizlenmek	TemizlenME	TemizlenmeME	-si	Evin temizlenMEsi	temizlenmeMEsi
Çocuğun	Ağlamak	AğlaMA	AğlamaMA	-sı	Çocuğun ağlaMAsı	AğlamaMAsı
Gençlerin	Konuşmak	Konuşma	KonuşmaMA	-sı    ları	Gençlerin konuşMAsı  Gençlerin konuşmaları	konuşmaMAsı konuşmaMAları
Toplantının	Bitmek	BitME	BitmeME	-si	Toplantının bitmesi	bitmeMEsi

 

Örnekler:

1. Gereklilik

Benim gitmem lâzım ( gerekir) .
Sizin spor yapmanız lâzım (gerekir).
Otobüsün saat 11.00’de bu duraktan geçmesi lâzım (gerekir).

2.  Ad tamlaması

Onun gelmesi hepimizi sevindirdi.
Süpermarketin kapanmasına on dakika var.
Arkadaşımızın hasta olması bizi üzdü.

3. Dolaylı anlatım ve emir

Doktor hastaya sigara içmemesini söyledi.
Annesi Arzu’ya ödevini yapmasını söyledi.
Trafik polisi, sürücüden belgelerini göstermesini istedi.

 

Aşağıdaki cümlelerdeki fiilleri adlaştırarak ve gerekli değişiklikler yaparak cümleyi tamamlayınız!

1. Saat beş oldu. Siz…………… eve (dönmek)…………………………..………..lâzım (gerekir).
2. Bir hafta sonra sınavlar başlayacak. Biz……….sınavlara (hazırlanmak)………..…..…..lâzım (gerekir).
3. Ankara’ya ekim ayında  kar… (yağmak)………normal değil. Ankara’ya kar, genellikle aralık, ocak ve
şubat aylarında yağar.
4. Bebek…………………yürümeye (başlamak)…………………………………..ailesini sevindirdi.
5. Saat altıya kadar bana (siz………..) telefon (etmek)…………………….……………..lâzım (gerekir).
6. Televizyonda haberler……………………….(başlamak)…………………………na kaç dakika var?
7. Erol, babasından eve gelirken ona çikolata (getirmek)……………………………………………istedi.
8. Hava serinledi. Üzerime bir şeyler (almak)………………lâzım (gerekir). Yoksa üşütüp hasta olurum.
9. Haydi artık yatalım!Yarın saat 7’de yola çıkacağız. Bu durumda, en geç saat 6’da (kalkmak)……  lâzım (gerekir). 
10. Oturduğumuz semtte çocuk parkı yok.  En yakın zamanda belediye…….bu semte bir çocuk parkı
(yapmak) ……. lâzım (gerekir).
11. Sizden beni (dinlemek)…………………………………………istiyorum.

CÜMLE BİRLEŞTİRME (BİRLEŞİK CÜMLE)

(Şimdiki zaman ve geçmiş zaman için)

a-ı…………………………-dığını (tığını)                                       
e-i……………………..…..-diğini (tiğini)                                                                                                                                                                     
o-u…………………………-duğunu (tuğunu)  
ö-ü…………………..……..-düğünü (tüğünü)

 

Özne	Fiil		-i hâli	-e hâli	-de hâli	-den hâli	-in hâli
Benim	yazmak		yazdığımı	yazdığıma	yazdığımda	yazdığımdan	yazdığımın
	yaz	dığım
Senin	gelmek		geldiğini	geldiğine	geldiğinde	geldiğinden	geldiğinin
	gel	diğin
Onun	okumak		okuduğunu	okuduğuna	okuduğunda	okuduğundan	okuduğunun
	oku	duğu
Bizim	görmek		gördüğümüzü	gördüğümüze	gördüğümüzde	gördüğümüzden	gördüğümüzün
	gör	düğümüz
Sizin	yazmak yaz	dığınız	yazdığınızı	yazdığınıza	yazdığınızda	yazdığınızdan	yazdığınızın
Onların	demek de	diği dikleri	dediğini dediklerini	dediğine dediklerine	dediğinde dediklerinde	dediğinden dediklerinden	dediğinin dediklerinin
Can’ın	almak		aldığı	aldığına	aldığında	aldığından	aldığının
	al	dığı
Ece’nin	içtik		içtiğini	içtiğine	içtiğinde	içtiğinden	içtiğinin
	iç	içtiği
Türkiye’nin	olmak		olduğunu	olduğuna	olduğunda	olduğundan	olduğunun
	ol	duğu
Telefonun	düşmek		düştüğünü	düştüğüne	düştüğünde	düştüğünden	düştüğünün
	düş	tüğü
Çocuğun	almak		aldığını	aldığına	aldığında	aldığından	aldığının
	al	dığı
Gençlerin	okumak oku	duğu dukları	okuduğunu okuduklarını	okuduğuna okuduklarına	okuduğunda okuduklarında	okuduğundan okuduklarından	okuduğunun okuduklarının
Toplantının	bitmek		bittiğini	bittiğine	bittiğinde	bittiğinden	bittiğinin
	bit	tiği

 

Örnekler:

1. Mehmet okula gitti.                             2. Ben (onu) biliyorum.             
Siz neyi biliyorsunuz?
Mehmet’in okula gittiğini biliyorum.

1. Leyla ile Mecnun evlenmişler.            2. Biz (onu) duyduk.  
Siz neyi duydunuz?
Leyla ile Mecnun’un evlendiğini (evlendiklerini) duyduk.

1. Brezilya’da deprem olmuş.                 2. Televizyon (onu) söyledi.  
Televizyon neyi söyledi?
Brezilya’da deprem(in) olduğunu televizyon söyledi.

1. Sen çok yalan söylüyorsun.                 2. Herkes (onu) biliyor. 
Herkes neyi biliyor? 
Senin çok yalan söylediğini herkes biliyor.

1. Son zamanlarda biraz kilo vermişim.   2. Ben (onu) fark ettim.                                                                    
Siz neyi fark ettiniz? 
(Benim )Son zamanlarda biraz kilo verdiğimi fark ettim.

1. Trafik kazası nasıl oldu.                       2. Şeyma bize (onu) anlattı.
Şeyma size neyi anlattı?
Şeyma bize trafik kazasının nasıl olduğunu anlattı.

1. Akşam için evde ekmek yok*.           2. Annem (onu) söylüyor.

Anneniz neyi söylüyor?

Annem,akşam  için evde ekmeğin olmadığını* söylüyor.

*Yan cümlede :
“var≠ yok, değil,-(y)ım,-sın, -dır, -(y)ız, -sınız, -lar “olduğu zaman olmak ≠ olmamak  fiilleri kullanılır.

1. Berkant, Ankara Üniversitesi’nde öğrenci.        O (onu söyledi.  
Berkant neyi söyledi?
Berkant, Ankara Üniversite’nde öğrenci olduğunu söyledi.

1. Kongo’nun başkenti Brazaville’dir.                    Juste (onu) söylüyor.  
Juste neyi söylüyor?
Juste, Kongo’nun başkentinin Brazaville olduğunu söylüyor.

Aşağıda verilen ilk cümleyi yukarıdaki örnekteki gibi birleştirerek tek cümle haline getiriniz.

1.  Çocuk arkadaşlarıyla bahçede oynamak istiyor.       Çocuk (onu) annesine söyledi.
     Çocuk annesine neyi söyledi?                                                                   ……………………………………………………………………………………………..

2.  Dedem bana bir bilgisayar almış.         Bana (onu) telefonda söyledi. 
     Dedeniz telefonda size neyi söyledi?                                                                                                            
………………………………………………………………………………………………
3.  Ferhat ile Aslı nasıl evlendiler.             Onlar bize (onu) anlattılar.
     Onlar size neyi anlattılar?
………………………………………………………………………………………………

4. Hırsız ev pencereden girmiş.           Biz (onu) anladık.
    Siz neyi anladınız?
………………………………………………………………………………………………
5. Ben o gün orada değildim.                  O (öyle) sandı.
    O ne sandı?
……………………………………………………………………………………………….

6. Zaman ne kadar çabuk geçiyor.        Ben (onu) anlamıyorum.
    Neyi anlamıyorsunuz?
……………………………………………………………………………………………….
7. Kenan Bey iki günden beri Ankara dışındaymış.    Biz (onu) bilmiyorduk.
    Siz neyi bilmiyordunuz?
……………………………………………………………………………………………….

8. Nerminlerin oturduğu ev dedesine aitmiş.    Mahalledeki herkes (onu) biliyor.
    Mahalledeki herkes neyi biliyor?
………………………………………………………………………………………………..

9. Filmde katil kim?                 Filmin sonuna kadar kimse (onu) tahmin etmedi.  
    Kimse neyi tahmin etmedi?
………………………………………………………………………………………………..

Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi tek cümle halinde birleştiriniz!
(-DIĞI ZAMAN,DIĞINDA)

Örnek: 
Eve geldim. O zaman, annem yemek yapıyordu.   
Eve geldiğim zaman annem yemek yapıyordu. 
Eve geldiğimde annem yemek yapıyordu.

1. Otobüse bindi. O zaman, arkadaşını gördü.

…………………………………………………………………………………………………

2. Kafeteryaya girdim. O zaman, arkadaşlarım oturuyorlardı.

…………………………………………………………………………………………………

3. Kitap okumak istiyorum. O zaman, kütüphaneye gidiyorum.

…………………………………………………………………………………………………

4. Türkiye’ye geldim. O zaman, Ekim ayıydı.

…………………………………………………………………………………………………

5. Havalar soğuyor. O zaman, insanlar evden daha az çıkıyorlar.

…………………………………………………………………………………………………

6. Yaz geliyor. O zaman, tatile gidiyoruz.

…………………………………………………………………………………………………

Örnek: 
Yemek yiyeceğim. O zaman, ellerimi yıkıyorum. 
Yemek yiyeceğim  zaman, ellerimi yıkıyorum.

1. Dedem kitap okuyacak. O zaman, gözlüklerini takıyor.

…………………………………………………………………………………………………

2. Can uçaktan korkuyor. Uçağa binecek. O zaman, ilaç içiyor.

…………………………………………………………………………………………………

3. Tatile çıkacağız. O zaman, erkenden kalkıyoruz.

…………………………………………………………………………………………………

4. Sen alış verişe gideceksin. O zaman, bana haber verir misin?

…………………………………………………………………………………………………

5. Konuşacaksın. O zaman, düşünmelisin.

…………………………………………………………………………………………………

6. İçeri gireceksiniz. O zaman, kapıyı çalmayı unutmayınız!

…………………………………………………………………………………………………

CÜMLE BİRLEŞTİRME (BİRLEŞİK CÜMLE)

(Gelecek zaman için)

a-ı-o-u…………………………-(y)acığını  
e-i-ö-ü……………………..….. -(y)eciğini

 

Özne	Fiil		-i hâli	-e hâli	-de hâli	-den hâli	-in hâli
Benim	yazmak		yazacağımı	yazacağıma	yazacağımda	yazacağımdan	yazacağımın
	yaz	acağım
Senin	gelmek		geleceğini	geleceğine	geleceğinde	geleceğinden	geleceğinin
	gel	eceğin
Onun	okumak		okuyacağını	okuyacağına	okuyacağında	okuyacağından	okuyacağının
	oku	yacağı
Bizim	görmek		göreceğimizi	göreceğimize	göreceğimizde	göreceğimizden	göreceğimizin
	gör	eceğimiz
Sizin	yazmak		yazacağınızı	yazacağınıza	yazacağınızda	yazacağınızdan	yazacağınızın
	yaz	acağınız
Onların	demek di	yeciği yecekleri	diyeceğini diyeceklerini	diyeceğine diyeceklerine	diyeceğinde diyeceklerinde	diyeceğinden diyeceklerinden	diyeceğinin diyeceklerinin
Can’ın	almak		alacağı	alacağına	alacağında	alacağından	alacağının
	al	acağı
Ece’nin	içtik		içeceğini	içeceğine	içeceğinde	içeceğinden	içeceğinin
	iç	içeceği
Türkiye’nin	olmak		olacağını	olduğuna	olduğunda	olduğundan	olduğunun
	ol	acağı
Telefonun	düşmek		düşeceğini	düşeceğine	düşeceğinde	düşeceğinden	düşeceğinin
	düş	eceği
Çocuğun	almak		alacağını	alacağına	alacağında	alacağından	alacağının
	al	acağı
Gençlerin	okumak oku	yacağı yacakları	okuyacağını okuyacaklarını	okuyacağını okuyacaklarına	okuyacağını okuyacaklarında	okuyacağını okuyacaklarından	Okuyacağını okuyacaklarınının
Toplantının	bitmek		biteceğini	biteceğine	biteceğinde	biteceğinden	biteceğinin
	bit	eceği

 

Örnekler:

1. Sibel ve eşi başka şehre taşınacaklar.         2. Biz (onu)duyduk.

Siz neyi duydunuz?   
Biz Sibel ve eşinin başka şehre taşınacaklarını duyduk.                                                                                                                      

1. Yarın öğleden sonra yağmur yağacakmış.  2. Televizyon (onu) söyledi.                        

Televizyon neyi söyledi?           
Televizyon yarın öğleden sonra yağmur(un) yağacağını söyledi.

1. Akif çocuklarını gezmeye götürecekmiş.      2. Akif  (onu) söyledi. 

Akif neyi söyledi?                                                                                                  
Akif çocuklarını gezmeye götüreceğini söyledi.

1. Okullar haziranda kapanacakmış.              2. Milli Eğitim Bakanı (onu) açıkladı?

Milli Eğitim Bakanı neyi açıkladı?                                                                                                                     
Milli Eğitim Bakanı okulların haziranda kapanacağını açıkladı.

1. Kevser Hanım diyet yapacakmış.                 2. Komşusu  (onu) söyledi.  

Komşusu neyi söyledi?                                                                                                 
Komşusu Kevser Hanımın diyet yapacağını söyledi.

1. Bu cadde yarın trafiğe kapalı olacakmış.     2. Belediye Başkanı (onu) söyledi?

Belediye Başkanı neyi söyledi?                                                                                                                    
Belediye Başkanı bu caddenin yarın trafiğe kapalı olacağını söyledi.

1. Akşam yemeğinde misafirimiz olacak.         2. Annem (onu) söylüyor. 

Annen neyi söylüyor?
Annem,  akşam yemeğinde misafirimizin olacağını söylüyor.

1. Yeşim’in kızı cumartesi günü 10 yaşına girecekmiş.   2. Biz (onu) öğrendik.  

Siz neyi öğrendiniz?
Biz Yeşim’in kızının cumartesi günü 10 yaşına gireceğini öğrendik.

1. Yeşim’in kızının doğum günü kutlaması evde yapılacakmış.    2. Yeşim kendisi söyledi.  

Yeşim neyi kendisi söyledi?
Yeşim, kızının doğum günü kutlamasının evde yapılacağını kendisi söyledi.

Aşağıda verilen ilk cümleyi yukarıdaki örnekteki gibi birleştirerek tek cümle haline getiriniz.

1.  Biraz sonra buradan 124 nolu otobüs geçecek.       Ben (onu) biliyorum. 
     Siz  neyi biliyorsunuz?                                                           …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2.  Uçak bir saat gecikmeli kalkacakmış.         Anonsta (onu) söylediler.
     Anonsta neyi söylediler?  …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3.  Yusuf  ile Züleyha nişanlanacaklarmış.                   İş arkadaşımız (onu) duymuş . 
     İş arkadaşınız neyi duymuş? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. 2044 Olimpiyat Oyunları Mars’ta yapılacakmış.           Olimpiyat Komitesi (onu) duyurdu.
    Olimpiyat Komitesi neyi duyurdu?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5. Bizim binanın karşısına yeni bir spor salonu açılacakmış.               Alt komşumuz duymuş. 
    Alt komşunuz neyi duymuş?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6. Onsuz günler nasıl geçecek?       Ben (onu) bilmiyorum. 
    Sen neyi bilmiyorsun?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. Evlenince bulaşıkları kendisi yıkayacakmış.    Mert Bey (onu) söylüyor      
    Mert Bey neyi söylüyor?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8. İstanbul’a üç günlük bir gezi düzenlenecekmiş.     Sabri (onu) duymuş.
    Sabri neyi duymuş?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

9. İlkokullarda öğrenciler bir müzik aleti çalmasını öğreneceklermiş.   Milli Eğitim Bakanı (onu) açıkladı.
    Milli Eğitim Bakanı neyi açıkladı?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………                                                                        

DOLAYLI ANLATIM

A- Dolaylı Anlatım (Şimdiki zaman)

Örnek :

Annem diyor:” Bugün öğleden sonra alış veriş yapacağım” 
Annem, bugün öğleden sonra alış veriş yapacağını söylüyor.

Kuzenim diyor: “ Geçen hafta ailemle birlikte İzmir’e gittik” 
Kuzenim, geçen hafta ailesiyle birlikte İzmir’e gittiğini söylüyor.

Ceyda arkadaşlarına diyor: “ Bizim mahallede okul yok .“ 
Ceyda arkadaşlarına onların mahallesinde okul olmadığını söylüyor.

Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi dönüştürünüz!

1. Çocuk annesine diyor:” Bugün okula gitmek istemiyorum.”
………………………………………………………………………………………………………

2. Leyla, bana diyor : “ Bu akşam televizyonda güzel bir film var.”
……………………………………………………………………………………………………….

3. Öğretmen öğrencilere diyor: “ Erkan bir hafta okula gelmeyecek.”
……………………………………………………………………………………………………………

4. Televizyonda sunucu diyor :
“ Ankara-İstanbul yolunda bir trafik kazası oldu, bir kişi öldü ve iki kişi yaralandı.”
…………………………………………………………………………………………………………

5. Komşumuz bize diyor : “ Oğlum temmuz ayında evlenecek ve hepiniz düğüne davetlisiniz”
…………………………………………………………………………………………………………
6. Kardeşin babama diyor : “ İki günden beri bilgisayarım çalışmıyor.”

…………………………………………………………………………………………………………

7. Turizm bakanı açıklıyor: “ Bu yıl ülkemize daha fazla turist gelecek.”
………………………………………………………………………………………………………..

8. Satıcı diyor : “ Bu kazak diğerlerinden daha ucuz ve kalitelidir.”
…………………………………………………………………………………………………………

9. Can düşünüyor : “ Bu yaz tatile İspanya’ya gideceğim.”
……………………………………………………………………………………………………….

10.  Otobüs şoförü diyor : “ Otobüs şehir merkezinden geçmez.”
………………………………………………………………………………………………………

 A- Dolaylı Anlatım (Geçmiş zaman)

Örnek :

Postacı bana dedi:” İki gün önce size bir mektup getirdim ama siz evde yoktunuz.” 
Postacı iki gün önce bize bir mektup getirdiğini ama bizim evde olmadığımızı söyledi.

İş arkadaşım dedi : “ Gelecek aydan itibaren işe sabah saat 10.00’da başlayacağız.”
İş arkadaşım gelecek aydan itibaren işe sabah saat 10.00’da başlayacağımızı söyledi.

Okul müdürü açıkladı : “ Sınavlar iki hafta sonra yapılacak .“ 
Okul müdürü sınavların iki hafta sonra yapılacağını açıkladı.           

Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi dönüştürünüz!

1. Eren eşine dedi : “ Yarın akşam yemeğini dışarıda yiyeceğiz.”
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. Polis açıkladı : “ Olayın faillerini dün akşam ormanlık bölgede yakaladık.”
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3. Çocuk babasına dedi : “ Mutfaktaki pastayı ben yedim.”
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Belediye başkanı açıkladı : “ Ünlü bir piyanisti şehrimize davet ettik ve şubat ayında konser verecek.”
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Tanık anlattı : “ Ben olayı gördüm ama çok korktuğum için kimseye söyleyemedim.”
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6.Ekonomi bakanı bir basın toplantısında açıkladı : “ Altı ay sonra enflasyon düşecek.”
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

7. Doktor dedi : “ Hasta birkaç güne kadar daha iyi olacak.”
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

8. Binanın kapıcısı dedi : “ Ahmet Beyler iki ay önce bu binadan taşındılar.”
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

9. Amcamın kızı bize dedi : “ İstanbul’da büyük bir şirkette iyi bir iş buldum.”
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

10. Gazeteler yazdı: “ Türkiye’nin bazı yerlerinde Uzaylılar görüldü.”
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 DOLAYLI SORU VE ANLATIM ALIŞTIRMALARI

AŞAĞIDAKİ ALIŞTIRMALARI ÖRNEKTEKİ GİBİ YAPINIZ!

Örnek: 
Cemal:-Özür dilerim! Bir şey sorabilir miyim? 
Kenan:-Buyurun! Sorabilirsiniz.
Cemal:- Bu civarda iyi bir otel var mı? 
Kenan:- Tam anlayamadım. 
Cemal:- Size bu civarda iyi bir otel olup olmadığını soruyorum.

1. Ayşen:- Hava soğuyacakmış. 
    Ümit:- Ne dedin? Tam duymadım. 
    Ayşen:-…………………………………………………………………söyledim.

2. Uğur:- Bu yıl tatile yalnız çıkacağım. 
    Efe:- Ne dedin?
    Uğur:- …………………………………………………………………söyledim.

3. Öğretmen:- Bu hafta matematik dersi yapmayacağız.Öğrenciler:- Hocam, ne dediniz?
    Öğretmen:- ……………………………………………………………söyledim.

4. Trafik polisi:- Aracınızda ilk yardım çantası var mı?
    Sürücü:- Pardon memur bey! Ne sordunuz? 
    Trafik polisi:- …………………………………………………………sordum.

5. Pazarcı:- Ne kadar domates istiyorsunuz? 
    Müşteri:- Ne sordunuz? 
    Pazarcı:- ……………………………………………………………… sordum.

6. Kırtasiyeci:- Fotokopi makinamız çalışmıyor. 
    Müşteri:- Pardon ne dediniz? 
    Kırtasiyeci:- …………………………………………………………söyledim.

7. 1. Yaya:- Affedersiniz! Şehir merkezinden hangi otobüs geçer?
    2. Yaya: Özür dilerim. Ne sordunuz? 
    1.Yaya:- Pazarcı:- ……………………………………………………sordum.

8. Doktor:- Daha önce grip aşısı oldunuz mu?
    Hasta:- Özür dilerim. Ne sordunuz?              Doktor:-………………………………………………………………sordum.

9. Ege:- Evde ekmek var mı? Azra:- Ne sordun? Duymadım.
   Ege:- …………………………………………………………………sordum.

10. Ceren:- Yarın akşam yemeğine annemlere gideceğiz. 
      Zeki:- Gürültüden anlamadım. Ne söyledin? Ceren:- …………………………………………………………………………söyledim.

DOLAYLI SORU

Örnek :

“Arda nerede çalışıyor?” biliyor musunuz?
 Arda’nın nerede çalıştığını bilmiyorum.  

“Otobüs durağa ne zaman gelecek?” biliyor musun? 
  Otobüsün durağa ne zaman geleceğini bilmiyorum.   

“John İngiliz mi? “     John’un İngiliz olup olmadığını bilmiyorum. 
 Onun kardeşi üniversiteyi bitirdi mi?
 Onun kardeşinin üniversiteyi bitirip bitirmediğini bilmiyorum. 

Aşağıdaki doğrudan soruları örnekteki gibi dolaylı sorulara çeviriniz!

1. “Televizyondaki film saat kaçta başlıyor” biliyor musun?
…………………………………………………………………………………
2. “ Az önce buradan uzun boylu esmer biri geçti mi?” gördünüz mü?
…………………………………………………………………………………

3.” Valentina nereli? biliyor musunuz?
…………………………………………………………………………………

4. “Toplantıda kaç kişi vardı?” hatırlıyor musun?
…………………………………………………………………………………

5. “ Ceyda’nın yanındaki kim?” biliyor musun?
………………………………………………………………………………..

6. “ Havaalanına nasıl gidilir?” biliyor musunuz?
…………………………………………………………………………………

7. “ Havalar soğuyacak mı?” haberin var mı?
………………………………………………………………………………….

8. “ Mozart hangi yüzyılda yaşadı?” biliyor musun?
………………………………………………………………………………….

9. “ Hafta sonu tiyatroya gidecek misin?
…………………………………………………………………………………

10. “Sen gelirken çiçekçi açık mıydı?” hatırlıyor musun?
……………………………………………………………………………………

11. “ Bu hafta sonu hava nasıl olacak” biliyor musunuz?
……………………………………………………………………………………

12. “ Türkiye’ye hangi gün geldiniz ?” hatırlıyor musunuz”?
……………………………………………………………………………………

13. “ Ben yokken beni biri sordu mu ?”  hatırlıyor musun”?
……………………………………………………………………………………

14. “Hangi ülkelerde İspanyolca konuşuluyor? biliyor musunuz?
……………………………………………………………………………………

15. “ Az önce buradan uzun boylu bir adam geçti” gördünüz mü?
……………………………………………………………………………………

16. “ Japonya’da dün deprem olmuş” duydun mu?
……………………………………………………………………………………

17. “ Türkiye’de bankalar saat kaçta açılıyor? Biliyor musun?
……………………………………………………………………………………

18.” Bu cihaz nasıl çalışıyor?” anlatabilir misin?
……………………………………………………………………………………

19. “ Elektrik niçin kesilmiş?” öğrenebildiniz mi?
……………………………………………………………………………………

20. “ Salonun kapısını kim açık bırakmış?” biliyor musunuz?
…………………………………………………………………………………

21. “ 2016’da Dünya kupasını hangi ülke kazandı?” biliyor musunuz?
……………………………………………………………………………………

22. “Toplantıda kaç kişi vardı?” hatırlıyor musun?
……………………………………………………………………………………

23. “ Tren kazasında kaç kişi ölmüş?” televizyon söyledi mi?
……………………………………………………………………………………

24. “ Postane saat kaça kadar açık ?” burada yazıyor mu?
……………………………………………………………………………………

 Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi dönüştürünüz.

Örnek: Anne: “ Oğlum ödevini bitirdin mi?  
Annesi oğluna ne soruyor?
Annesi oğluna ödevini bitirip bitirmediğini soruyor.

1. Ege, kardeşine soruyor:” Eve saat kaçta döneceksin?”
Ege kardeşine ne soruyor?
……………………………………………………………………………………

2. Veznedeki memur bana sordu: “ Kimliğiniz yanınızda mı?
Veznedeki memur size ne sordu?
……………………………………………………………………………………

3. Gardaki görevliye sorduk: “ İstanbul’dan gelecek trende rötar(gecikme) var mı?
Gardaki görevliye ne sordunuz?
………………………………………………………………………………………

4. Öğretmen öğrenciye sordu: “ İtalya’nın başkenti neresidir?”
Öğretmen öğrenciye ne sordu?
……………………………………………………………………………………

5. Size soruyorum : “ Bana niçin yalan söylediniz?
Ben size ne soruyorum?
……………………………………………………………………………………

6. Gazeteci Çalışma bakanına soruyor: “ İşsizlik azalacak mı?”
Gazeteci Çalışma bakanına ne soruyor?
……………………………………………………………………………………

7. Polis şüpheliye sordu: “ Dün saat 17.00’de neredeydiniz?”
    Polis şüpheliye ne sordu?
……………………………………………………………………………………

8. Doktor hastaya sordu: ”Ne zamandan beri sigara içiyorsunuz?  
    Doktor hastaya ne sordu?
……………………………………………………………………………………

9. Şoför yolcuya sordu: “Nereye gitmek istiyorsunuz?” 
    Şoför yolcuya ne sordu?
……………………………………………………………………………………

10. Mağazada satış elemanı (tezgâhtar) bana sordu: “  Bedeniniz kaç?” 
      Mağazada satış elemanı (tezgâhtar) bana ne sordu?
……………………………………………………………………………………

Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi dönüştürünüz!

Örnek:
Arkadaşım bana babamın ne iş yaptığını sordu. 
Arkadaşım bana,” Baban ne iş yapıyor?” diye sordu.

1. Trafik polisi, sürücüye belgelerinin yanında olup olmadığını sordu.
………………………………………………………………………………………

2. Turist, Ozan’a müzeye nasıl gidildiğini sordu.
………………………………………………………………………………………

3. Öğretmen, öğrenciye ödevlerini yapıp yapmadığını sordu.
……………………………………………………………………………………

4. Yeliz, ona saat kaçta buluşacaklarını sordu.
………………………………………………………………………………………

5. Bahadır, amcasına onlara ne zaman geleceklerini sordu.
…………………………………………………………………………………………

6. Satıcı, müşteriye bozuk parası olup olamadığını sordu.
…………………………………………………………………………………………

7. Sinema görevlisine filmin saat kaçta başlayacağını sorduk.
………………………………………………………………………………………………

8. Belediye otobüsü şoförüne otobüsün Kızılay’dan geçip geçmediğini soracağım.
………………………………………………………………………………………………

9. Gazeteci, sağlık bakanına ilkokuldaki çocuklara bu yıl aşı yapılıp yapılmayacağını sordu.
………………………………………………………………………………………………

10. Babam, bana paramın olup olmadığını sordu.
………………………………………………………………………………………………

11. Gardaki görevliye, İstanbul-Ankara arası bir tren biletinin ne kadar olduğunu sordum.
………………………………………………………………………………………………

12. Kardeşim, bana kendisiyle okula gidip gitmeyeceğimi sordu.
………………………………………………………………………………………………

13. Büyükanne torununa o gün ne yemek istediğini sordu.
………………………………………………………………………………………………

Tekrar Alıştırmaları :

Gereklilik kipi 

a-ı-o-u …………………..malı              Yazmak     ……….Yazmalı
e-i-ö-ü …………………..meli              Gitmek…………..Gitmeli

 

Olumlu	Olumsuz	Olumlu Soru	Olumsuz Soru
Ben gitmeliyim.	Ben gitmemeliyim.	Ben gitmeli miyim?	Ben gitmemeli miyim?
Sen gitmelisin.	Sen gitmemelisin	Sen gitmeli misin?	Sen gitmemeli misin?
O gitmeli.	O gitmemeli	O gitmeli mi?	O gitmemeli mi?
Biz gitmeliyiz	Biz gitmemeliyiz	Biz gitmeli miyiz?	Biz gitmemeli miyiz?
Siz gitmelisiniz	Siz gitmemelisiniz	Siz gitmeli misiniz?	Siz gitmemeli misiniz?
Onlar gitmeliler	Onlar gitmemeliler	Onlar gitmeliler mi?	Onlar gitmemeliler mi?

 

Örnek:
Çok kilo almışsın. Spor yapman lazım(gerekir).
Çok kilo almışsın. Spor yapmalısın.

1. Daha çabuk iyileşmen için doktorun verdiği ilaçları (kullanmak)……..ve (dinlenmek)………
2. Gelecek hafta sınavlarım var. Şimdiden ders çalışmaya (başlamak)…………………………….
3. Çevremizi korumak için hepimiz bir şeyler (yapmak)…………………………………………
4. Haksızsın. Arkadaşından özür (dilemek)………………………………………………
5. O, sabahleyin erken kalkacak. Vakit çok geç olmadan (yatmak)…………………………….
6. Sabahtan beri durmadan çalışıyoruz. Biraz( dinlenmek)…………………………………………
7. Sadece kendini değil, aileni ve çevrendekileri de (düşünmek)…………………………………
8. Burada sigara içmek yasak. Kimse sigara (içmemek)……………………………………………
9. Bugün yeni iş yerinde ilk günüm. İşe geç (kalmamak)…………………………………………….
10. Başkaları konuşurken dikkat etmiyorsun. İnsanları daha iyi anlamak için daha iyi (dinlemek)……
11. Bu ev bize artık küçük gelmeye başladı. Daha büyük bir eve (taşınmak)…………………
12. Gelecek yıl yurt dışına gideceksin. İngilizceni ilerletmek için hemen bir kursa (yazılmak)……
13. Onun hakkında böyle (konuşmamak)…………………..…………………., o çok iyi bir insan.
14. Sağlıklı dişlere sahip olmak için her gün en az iki defa dişlerini (fırçalamak)……………………
15. Kardeşin ders çalışıyor. Onu rahatsız (etmemek)…………………………………………..

Gereklilik kipi (HİKAYE)

a-ı-o-u …………………..malı              Yazmak     ……….Yazmalı  
e-i-ö-ü …………………..meli              Gitmek…………..Gitmeli

 

Olumlu	Olumsuz	Olumlu Soru	Olumsuz Soru
Ben gitmeliydim.	Ben gitmemeliydim.	Ben gitmeli miydim?	Ben gitmemeli miydim?
Sen gitmeliydin.	Sen gitmemeliydin	Sen gitmeli miydin?	Sen gitmemeli miydin?
O gitmeliydi.	O gitmemeliydi	O gitmeli miydi?	O gitmemeli miydi?
Biz gitmeliydik	Biz gitmemeliydik	Biz gitmeli miydik?	Biz gitmemeli miydik?
Siz gitmeliydiniz	Siz gitmemeliydiniz	Siz gitmeli miydiniz?	Siz gitmemeli miydiniz?
Onlar gitmelilerdi	Onlar gitmemelilerdi	Onlar gitmeliler miydi?	Onlar gitmemeliler miydi?

Örnek:
Çok kilo almışsın. Spor yapman lazım(gerekir). Çok kilo almışsın. Spor yapmalısın.

1. Onunla konuşurken daha anlayışlı (olmak)……………………., .Bak gördün mü onun kalbini kırdın.
2. Çok pişman oldum. Ne pahasına olursa olsun üniversiteyi (bırakmamak)……………………………..
3. Çok hata ettik. Bu arabayı (almamak)….., Hem çok yakıt harcıyor hem de yedek parçaları çok pahalı.
4. Senden bunu beklemezdim. Bana yalan (söylememek)……………………………………………………
5. O konsere (gitmemek)……………………………… . Hem dışarıda kaldık hem de yağmurda bekledik.
6. Bu konuyu onunla (konuşmamak)…………………………… . Bak bizim için değişen bir şey olmadı.
7. Ayşe’yi doğum gününe (çağırmamak) . Onun Filiz’le küs olduğunu biliyordun. Gördün mü nasıl kavga etti.
8. Bu havada pikniğe (gitmemek)……………………………………, hem üşüdük hem de yağmurda ıslandık.
9. Otobüse binmekle hiç iyi etmedik. Trenle (gitmek)………………………. .Tren hem ucuz hem daha rahat.
10. Saçını kızıla (boyatmamak)……………………………………………… .Seni daha yaşlı göstermiş.
11. Bu yola (girmemek)………………… : Baksana trafik ne kadar sıkışık! Buradan çıkmamız bir saati bulur.
12. İktisat bölümünü seçtiğim için hiç memnun değilim. Hukuk veya sosyoloji bölümünü (seçmek)……… . 
13. Önceki işinden (çıkmamak) ...................... Hem oturduğun yere yakındı hem de hafta sonu çalışmıyordun.                                                                                               

Gereklilik kipi (RİVAYET)

1.istanbul'a gitmeliymişsin.Baban telefon etti.Orada hava güzelmiş.
2.Ona güvenmeliymişiz.
3.Sınavı kazanamadı.Daha çok çalışmalıymış.
4.kAÇMAMALI mıymışlar?

Gereklilik Kipinin Rivayeti

 Olumlu şekli

 sevmeliymişim     sevmeliymişiz

 sevmeliymişsin    sevmeliymişsiniz

 sevmeliymiş         sevmeliymişler/sevmelilermiş

 

 Olumsuz şekli

 yapmamalıymışım        yapmamalıymışız

 yapmamalıymışsın        yapmamalıymışsınız

 yapmamalıymış             yapmamalıymışlar/yapmamalılarmış

 

 Olumlu soru şekli

 yüzmeli miymişim?       yüzmeli miymişiz?

 yüzmeli miymişsin?      yüzmeli miymişsiniz?

 yüzmeli miymiş?           yüzmeli miymişler?/yüzmeliler miymiş?

 

Olumsuz soru şekli

 kaçmamalı mıymışım?   Kaçmamalı mıymışız?

 kaçmamalı mıymışsın?  Kaçmamalı mıymışsınız?

 kaçmamalı mıymış?       Kaçmamalı mıymışlar?/Kaçmamalılar mıymış?

Şart ifadeleri

Yazmak  (Şimdiki zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben yazıyorsam	Ben yazmıyorsam
Sen yazıyorsan	Sen yazmıyorsan
O yazıyorsa	O yazmıyorsa
Biz yazıyorsak	Biz yazmıyorsak
Siz yazıyorsanız	Siz yazmıyorsanız
Onlar yazıyorlarsa	Onlar yazmıyorlarsa

Yazmak (Gelecek zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben yazacaksam	Ben yazmayacaksam
Sen yazacaksan	Sen yazmayacaksan
O yazacaksa	O yazmayacaksa
Biz yazacaksak	Biz yazmayacaksak
Siz yazacaksanız	Siz yazmayacaksanız
Onlar yazacaklarsa	Onlar yazmayacaklarsa

Yazmak  (Geniş zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben yazarsam	Ben yazmazsam
Sen yazarsan	Sen yazmazsan
O yazarsa	O yazmazsa
Biz yazarsak	Biz yazmazsak
Siz yazarsanız	Siz yazmazsanız
Onlar yazarlarsa	Onlar yazmazlarsa

Yazmak (Bilinen Geçmiş zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben yazdıysam	Ben yazmadıysam
Sen yazdıysan	Sen yazmadıysan
O yazdıysa	O yazmadıysa
Biz yazdıysak	Biz yazmadıysak
Siz yazdıysanız	Siz yazmadıysanız
Onlar yazdılarsa	Onlar yazmadılarsa

Yazmak (Öğrenilen Geçmiş zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben yazmışsam	Ben yazmamışsam
Sen yazmışsan	Sen yazmamışsan
O yazmışsa	O yazmamışsa
Biz yazmışsak	Biz yazmamışsak
Siz yazmışsanız	Siz yazmamışsanız
Onlar yazmışlarsa	Onlar yazmamışlarsa

Yazmak (Şart Kipi Geçmiş Zamanın Hikâyesi )

Olumlu	Olumsuz
Ben yazsaydım	Ben yazmasaydım
Sen yazsaydın	Sen yazmasaydın
O yazsaydı	O yazmasaydı
Biz yazsaydık	Biz yazmasaydık
Siz yazsaydınız	Siz yazmasaydınız
Onlar yazsalardı	Onlar yazmasalardı

Olmak (Şart kipi)

Olumlu	Olumsuz
Ben olsam	Ben olmasam
Sen olsan	Sen olmasan
O olsa	O olmasa
Biz olsak	Biz olmasak
Siz olsanız	Siz olmasanız
Onlar olsalar	Onlar olmasalar

Olmak (Şart kipinin Hikâyesi)

Olumlu	Olumsuz
Ben olsaydım	Ben olmasaydım
Sen olsaydın	Sen olmasaydın
O olsaydı	O olmasaydı
Biz olsaydık	Biz olmasaydık
Siz olsaydınız	Siz olmasaydınız
Onlar olsalardı	Onlar olmasalardı

Olmak (Şimdiki Zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben oluyorsam	Ben olmuyorsam
Sen oluyorsan	Sen olmuyorsan
O oluyorsa	O olmuyorsa
Biz oluyorsak	Biz olmuyorsak
Siz oluyorsanız	Siz olmuyorsanız
Onlar oluyorlarsa	Onlar olmuyorlarsa

Olmak (Geniş Zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben olursam	Ben olmazsam
Sen olursan	Sen olmazsan
O olursa	O olmazsa
Biz olursak	Biz olmazsak
Siz olursanız	Siz olmazsanız
Onlar olurlarsa	Onlar olmazlarsa

Olmak (Gelecek Zaman)

Olumlu	Olumsuz
Ben olacaksam	Ben olmayacaksam
Sen olacaksan	Sen olmayacaksan
O olacaksa	O olmayacaksa
Biz olacaksak	Biz olmayacaksak
Siz olacaksanız	Siz olmayacaksanız
Onlar olacaklarsa	Onlar olmayacaklarsa

Olmak (Geniş Zamanın Hikâyesi)

Olumlu	Olumsuz
Ben olurdum	Ben olmazdım
Sen olurdun	Sen olmazdın
O olurdu	O olmazdı
Biz olurduk	Biz olmazdık
Siz olurdunuz	Siz olmazdınız
Onlar olurlardı	Onlar olmazlardı

Olmak (Öğrenilen Geçmiş Zamanın şartı )                          Olmak (Gelecek zamanın Hikayesi)

Olumlu	Olumsuz
Ben olmuşsam	Ben olmamışsam
Sen olmuşsan	Sen olmamışsan
O olmuşsa	O olmamışsa
Biz olmuşsak	Biz olmamışsak
Siz olmuşsanız	Siz olmamışsanız
Onlar olmuşlarsa	Onlar olmamışlarsa

Olumlu	Olumsuz
Ben olacaktım	Ben olmayacaktım
Sen olacaktın	Sen olmayacaktın
O olacaktı	O olmayacaktı
Biz olacaktık	Biz olmayacaktık
Siz olacaktınız	Siz olmayacaktınız
Onlar olacaklardı	Onlar olmayacaklardı

Şart (koşul) ifadeleri 1

1.  ……………..(geniş zaman şart kipi)  ….. ,      ………….(Gelecek zaman)……………….       
                                                                                       
 Örnek: (Eğer) (Şayet) Yarın hava güzel (olmak) olursa, parkta yürüyüş yapacağım.

                                                                           1                                        2
(Eğer) (Şayet) Bir gün zengin olursam, çevremdeki bütün fakirlere yardım edeceğim.

                                                1                                                           2
(Eğer) (Şayet) Bir otelde yer (bulabilmek)  bulabilirsek, bayram tatilimizi Antalya’da geçireceğiz.

                                      1                                                                      2
Dışarıya çıkacağım. (Eğer) (Şayet) Hava soğuksa, (olmak) paltomu ve atkımı alacağım.

              1                                                                                                              2
(Eğer) (Şayet) Üniversiteyi ( bitirebilmek) bitirebilirse, babası ona araba alacak.

                                       1                                                                   2
(Eğer) (Şayet) Ezgi iş yerinden izin (alabilmek) alabilirse, bugün işten bir saat erken çıkacak.

                      1                                                                                                                      2
(Eğer) (Şayet) Milli Piyango’dan bana büyük ikramiye (çıkmak) çıkarsa, önce kendime güzel bir ev alacağım.

              1                                                                                                                                 2
(Eğer) (Şayet) Evde un (olmak) varsa, annem, kardeşime ve bana kakaolu kek yapacak