|
Türkçe dil bilgisinde oldurgan ve ettirgen eylem ne demektir?
|
Geçişsiz bir eylemin çatı ekleri kullanılarak geçişli duruma getirilmesine oldurgan, geçişli bir eylemin çatı ekleri kullanılarak geçişlilik derecesinin artırılmasına ettirgen eylem denir.
Fiilin çatısında geçişsiz bir fiil geçişli hale getirilebilinir ya da geçişli bir fiilin geçişlilik derecesi arttırılabilinir.
Oldurgan eylem
Geçişsiz bir eylemin "-t, -dır, -r" çatı ekleri kullanılarak geçişli duruma getirilmesine oldurgan eylem denir.
Bebek erken uyudu.
Annem bebeği erkenden uyuttu. |
Dakikalarca güldüm.
Dakikalarca bizi güldürdü. |
Balık çabuk pişti.
Balığı çabucak pişirdi. |
Ettirgen eylem
Geçişli bir eylemin "-t, -dır, -r" çatı ekleri kullanılarak geçişlilik derecesinin artırılmasına ettirgen eylem denir. Böyle bir eylemde öznenin, işi bir başkasına yaptırması, yapmasını sağlaması anlamı vardır.
Konuyu derste anladı. geçişli
Konuyu derste anlattı. |
Çocuk kapıyı açtı. geçişli
Çocuğa kapıyı açtırdı. |
Her akşam ıhlamur içer. geçişli
Her akşam kızına ıhlamur içirir. |
Oldurgan bir eylem üzerine çatı ekleri gelerek ettirgen yapılabilir.
| geçişsiz |
oldurgan |
ettirgen |
| uyudu |
uyuttu |
uyutturdu |
| sustu |
susturdu |
susturttu |
| pişti |
pişirdi |
pişirtti |
Ettirgen Fiil listesini buradan indirebilirsiniz.
Örnek:
Büyükşehir belediyesi,büyük bir inşaat şirketine mahallemize çok amaçlı bir spor salonu yapmasını söyledi.
Büyükşehir belediyesi, büyük bir inşaat şirketine mahallemize
çok amaçlı bir spor salonu yaptırdı.
Aşağıdaki cümleleri altı çizileri kelime veya kelime gruplarını
kullanarak örnekteki gibi ettirgen hale getiriniz !
1.Deniz kenarında bir ev yapmak istiyorum.Ama ben yapamam evi
bir inşaat ustası yapacak.
_____________________________________________________________
2.Öğretmen öğrenciyi tahtaya kaldırdı. Ona söylediği birkaç
cümleyi yazmasını söyledi.
_____________________________________________________________
3.Evimin anahtarlarını evde unutmuşum.Eve döndüğümde kapıyı açamadım.Bir çilingir çağırdım.Kapıyı o açtı.
_____________________________________________________________
4.Komşumuzun aracı bir haftadan beri çalışmıyor. Kendisi tamir etmeye çalıştı ama başaramadı.Sonunda bir tamirci çağırdı.
Aracını o tamir etti.
_____________________________________________________________
5.Gazeteler yazıyor.Katil zanlısının komşusu polise telefon
etmiş ve polis gelerek katil zanlısını yakalamış.
_____________________________________________________________
6.Rivayete göre kral,o bölgede yaşayanlara dağı delerek şehre
su getirmelerini söylemiş.Bölge halkı dağı delerek şehre su
getirmiş.
_____________________________________________________________
7.Yargılama sonunda sanık maktulü kendisinin öldürmediğini
ancak bir kiralık katil tutarak ona öldürmesini söylemiş.
_____________________________________________________________
8.Bu cep telefonu Türkiye’de çok pahalıydı. Yurtdışında
yaşayan bir arkadaşıma bu telefonu almasını söyledim.
Telefonu yarı fiyatına bana o aldı.
_____________________________________________________________
9.Müzeyi kendimiz gezmek istedik ama yeteri kadar bilgimiz
yoktu. Bir rehber eşliğinde müzeyi gezdik.
______________________________________________________________
10.Hava sıcaktı ve çok yorgundum. Arabam iki haftadır
yıkanmamıştı. Canım arabayı yıkamak istemedi. Eve dönerken
bir benzin istasyonuna girdim ve oradaki yıkama istasyonundakilere arabamı yıkamalarını söyledim.
______________________________________________________________
11.Biz ilkokuldayken öğretmenimiz müzik dersinde sesi güzel
olan arkadaşlarımızdan şarkı söylemelerini isterdi.
______________________________________________________________
12.Televizyonda bir programda şiddet mağduru bir çocuk
yaşadıklarını anlattı. Stüdyodakilerin hepsi ağladı.
______________________________________________________________
13.Türkiye’nin tanınmış komedi sanatçılarından biri İstanbul’daki programa katıldı.Seyirciler onun anlattıklarına
çok güldüler.
_____________________________________________________________
14.Manifaturacıdan kumaş aldım.Terziye götürdüm.Bana elbise dikmesini söyledim.O bana bir elbise dikti.
____________________________________________________________
15.İki aydır berbere gitmiyordu. Saçları uzamıştı. Dün berbere
gitti.Saçlarını kesmesini söyledi.Berber onun saçlarını kesti.
____________________________________________________________
16.Oğlu Almanya’da çalışıyordu. Oğlunun adına Almanca bir yazı
geldi. Almanca bilen birini buldu. O kişi o yazıyı okudu.
_____________________________________________________________
17.Çocuğu yedi yaşına gelmişti. Babası onu en yakın ilkokula
götürdü.Görevliler onu okula kaydettiler.
________________________________________________________________
18.Kiracısı komşumun evinden çıkmıyordu.Komşum mahkemeye müracaat etti.Mahkeme kiracının evi tahliye etmesine karar verdi.Kiracısı evi tahliye etti.
