Bağlaçlar
Cümle içindeki eş görevli sözcükleri, tamlayanları, tamlananları, sıfatları, aynı ögeleri
(özneleri, nesneleri, zarf tümleçleri, dolaylı tümleçleri) birbirine bağlayan sözcüklerdir.
Daha kısa bir tanımla bağlaçlar, sözcükleri, cümleleri ve söz öbeklerini birbirine bağlar.
Örnekler
Zeki ama yaramaz görünüyor.
Sıkıntıdan ve yalnızlıktan hastalanmış.
Bağlaçlar anlamca ilgili cümleleri de birbirine bağlar.
Bağımsız ayrı cümleler arasında kullanılır.
Örnekler
Kitabımı aldım ancak okuyamadım.
Hem soruyorsun hem dinlemiyorsun.
Bağlaçların da ilgeçler gibi tek başlarına anlamları yoktur.
İlgeçler gibi bağlaçlar da genellikle cümlelere çeşitli anlamlar kazandırır.
Gelmiş ki sesi duyuluyor. (Sebep sonuç)
Geziye gidebilirsiniz ancak ödevlerinizi bitirin. (Koşul anlamı)
Ankara’ya gelmiş de beni aramamış. (Sitem)
Bağlaç Türleri
İle Bağlacı: ‘Ve’ anlamındaysa bağlaçtır.
Örnekler
Kedileriyle köpeklerini çok sever.
Annesiyle, babsıyla ayrı ayrı konuştu. (‘Ve’ anlamında değil, dolayısıyla buradakiler bağlaç değil, edattır.
”Ve, veya, ya da, yahut” her zaman bağlaç olarak görev alan sözcüklerdir.
”Ama, fakat, lakin, ne var ki” sözcükleri de her zaman bağlaçtır ve cümleye karşıt yargı, koşul veya pekiştirme anlamı katarlar.
Örnekler
Sordum; ama öğrenemedim.
Gidebilirsin; lakin erken dön.
Nitekim Bağlacı: Her zaman bağlaçtır. Sonuç bildirme, kanıt bağlacıdır.
Örnek
Küresel ısınma başlamış nitekim buzullar eriyor.
Çünkü (Zira) Bağlacı: Eş anlamlı bağlaçlardır. Sebep, gerekçe açıklama bağlaçlarıdır.
Örnek
Buse gelmedi zira hastaymış.
Hatta , Üstelik Bağlacı: Her zaman bağlaçtır.
Örnek
Ödevlerimi yaptım üstelik sinemaya da gittim.
-De Bağlacı: Her zaman bağlaç görevindedir.
Bağlaç olan -de ayrı bir sözcüktür ve her zaman
ayrı yazılır.
Benzeşmeden etkilenmez. Çoğu zaman ‘bile’ ve ‘dahi’ bağlaçlarının anlamlarını karşılar.‘-de’ hal ekiyle karıştırılmamalıdır. ‘-de’ hal eki bitişik yazılır ve dolaylı tümleç veya zarf tümleci yapar.
Örnekler
Bahçe de çok güzelmiş.
Bahçede çiçek yok. (Buradaki ‘bahçede’ kelimesi dolaylı tümleçtir
ve ‘-de’ eki hal ekidir, bağlaç değil)
Bile , Dahi Bağlacı: Her zaman bağlaçtır.
Örnekler
:
Beni bile tanımadı.
İstikbalde dahi…
-Ki Bağlacı: Her zaman bağlaç görevindedir.
Örnekler
Demek ki, Ne var ki, yeter ki, sen ki….
”Mademki, Oysaki, Meğerki, Halbuki, Sanki” sözcükleri hariç, bağlaç olan ‘-ki’ her zaman ayrı yazılır.
İlgi zamiri olan ‘-ki’ ve sıfat yapan ‘-ki’ ile karıştırılmamalıdır.
Evdekiler, bendekini, yarınki… (Bunların hiçbirinde bağlaç olan ‘-ki’ yoktur)
Örnekler
Kitabım sende ki gülüyorsun. (Bağlaç olan ‘-ki’)
Sendeki daha güzel. (Sıfat yapan ‘-ki’)
Seninki daha güzel. (İlgi zamiri olan ‘-ki’)
İse Bağlacı (-se, -sa): ‘Oysa’ anlamı veren, karşılaştırma yapan ‘ise’ sözcükleri bağlaçtır.
‘Eğer’ anlamlı ‘ise’ler bağlaç değil, ek fiildir.
Örnekler
Evdeyse böyle değilimdir. (Oysa anlamı var, bağlaçtır.)
Evdeyse telefonu açar. (Eğer anlamı var, bağlaç değil)
Matematikse en sevdiğim derstir. (Bağlaç)
Matematikse gelmez. (Bağlaç değil)
”Oysa, Oysaki, Mademki, Halbuki, Kaldı ki” her zaman bağlaçtır.
Yeter ki Bağlacı: Koşul bağlacıdır ve her zaman bağlaçtır.
‘Tek’ sözcüğü yeter ki anlamındaysa bağlaçtır.
Örnek
Tek/Yeter ki çalış istediğini alırız.
Yoksa Bağlacı:
Örnek
Erken yat yoksa sabah kalkamazsın.
Sonra Bağlacı:
Örnek
Erken yat sonra sabah kalkamazsın.
Ancak, Yalnız Bağlacı: ‘Ama, fakat’ anlamlarında bağlaç görevinde olurlar.
Erken kalktım ancak/fakat derse yetişemedim.
”Yani, Anlaşılan, Demek ki, O halde, Görülüyor ki, Öyleyse” sözcükleri açıklama, yorum bağlaçlarıdır.
”Sonuç olarak, Kısaca, Sözün kısası, Velhasıl, Özetle” sözcükleri de sonuç, özetleme bağlaçlarıdır.
”Farz et, Ola ki, Diyelim ki, Tut ki, Varsayalım ki” sözcükleri varsayım bağlaçlarıdır.
”Örneğin, Mesela, Misal olarak” sözcükleri de örnek bağlaçlarıdır.
Ne….ne Bağlacı: Olumsuzluk anlamı ve arasına, ortasında anlamı veren bağlaç türüdür.
Örnekler
Ne aradın ne sordun. (Olumsuzluk anlamı)
Ne sıcak ne soğuk. (Ortasında anlamı)
Ne güzel ne çirkin. (Ortasında anlamı)
‘Ne…ne’ bağlacı olumsuzluk anlamında kullanılıyorsa yüklem olumlu olmalı.
Aksi takdirde cümlede anlatım bozukluğu olur. Dikkat edelim.
Ne evde ne okulda bulamadım buldum.
Ne seni ne beni sormamış sormuş.
Örnekler
Ne evde bulabildim ne de okulda. (Bağlaç)
Ne anladım ne anlamadım. (Bağlaç)
Ne diyor, ne istiyor anlamadım. (Soru zamiri)
Ne hoş, ne güzel bir yer! (Miktar zarfı)
Ne gülüp duruyor? (Soru zarfı)
Adın ne senin? (Soru zamiri)
Ne dersi var? (B.siz isim tamlaması ve soru zamiri)
http://www.kpsskonu.com/
